27.06.2022

Zmiany w urlopach rodzicielskich, ojcowie dwa miesiące wolnego więcej 

Zmiany w urlopach na dziecko. Unijna dyrektywa zakłada dwie zmiany – pierwsza, podział urlopu rodzicielskiego na dwie równe części dla obojga rodziców bez prawa przeniesienia. Rząd ma czas do sierpnia 2022 r. na przyjęcie nowych przepisów.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców lub opiekunów, czyli tzw. dyrektywa work - life - balance, została przyjęta w czerwcu 2019 roku. Nowe regulacje zawierają wiele rozwiązań dotyczących uprawnień rodzicielskich. Przepisy powinny zostać zaimplementowane do sierpnia 2022 r. 

Dyrektywa ma za zadanie zrównać na rynku pracy pozycję kobiety i mężczyzny oraz umożliwić rodzicom pozostanie aktywnym zawodowo. W związku z tym wprowadzone są regulacje do różnych urlopów związanych z macierzyństwem i ojcostwem. 

Urlop macierzyński

Pierwszym rodzajem urlopu, który automatycznie przychodzi na myśl przy haśle dni wolne na dziecko, jest urlop macierzyński.

Trwa on od 20 do 37 tygodni i uzależniona jest od liczby dzieci, które urodzą się podczas jednego porodu.

Kobieta w ciąży może przejść na urlop macierzyński na sześć tygodni przed planowaną datą porodu. Natomiast po urodzeniu dziecka kobiet ma obowiązek wykorzystania 14 tygodni urlopu. Pozostała jego cześć przysługuje w takim samym stopniu matce, jak i ojcu. Zgodnie z przepisami opiekę nad dzieckiem może przejąć ojciec, natomiast matka może wrócić do pracy. Warto w tym miejscu dodać, że zgodnie w ciągu pierwszych pięciu miesięcy 2021 r. z urlopu macierzyńskiego skorzystało 3,9 tys. ojców, według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Urlop rodzicielski

Kolejnym urlopem, z którego można skorzystać w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, jest urlop rodzicielski. Matki mogą złożyć wniosek u swojego pracodawcy i automatycznie przejść z macierzyńskiego na rodzicielski, którego wymiar wynosi w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie:
• 32 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 34 tygodnie – w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci.

Urlop rodzicielski przysługuje w równym wymiarze matce i ojcu. Rodzice mogą z niego skorzystać dopiero po całkowitym wykorzystaniu macierzyńskiego lub po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.

W tym celu należy wystąpić do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie takiego urlopu.

Rodzicielski może zostać podzielony przez oboje uprawnionych na nie więcej niż cztery części o długości co najmniej 8 tygodni, z wyjątkiem pierwszej części, która nie może być krótsza niż 6 tygodni, chyba że do wykorzystania pozostało mniej tygodni. Urlopu rodzicielskiego udziela się jako wielokrotności tygodnia.

Zmiany w urlopie rodzicielskim od 2022 r.

Unijna dyrektywa work life balance przewiduje zmiany w zakresie urlopu rodzicielskiego.

Nowe przepisy zakładają przyznanie rodzicom prawa do 4 miesięcy urlopu dzielonego po równo bez możliwości przeniesienia.

W praktyce oznacza to, że ojcowie otrzymają dwa miesiące urlopu, którego nie będą mogli "oddać" matce dziecka.

Przepisy unijne zakładają, że będzie go można wykorzystać do 8. roku życia dziecka.

Unijne przepisy odnoszą się do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w polskich przepisach. Dyrektywa wskazuje, że rodzice mają otrzymać po dwa miesiące po urodzeniu dziecka do wykorzystania do ukończenia 8 roku życia przez dziecko. W polskich przepisach wymiar urlopu jest zdecydowanie większy i wynosi 52 tygodnie (20 tygodni macierzyńskiego i 32 tygodnie rodzicielskiego), przy założeniu, że kobieta urodziła jedno dziecko w czasie porodu.

Co zatem się zmienia ? 

Ojciec otrzyma 8 tygodni urlopu, którego nie będzie mógł się zrzec. Pojawia się pytanie, w jaki sposób unijna dyrektywa zostanie zaimplementowana do polskich przepisów. Wydaje mi się, że państwo nie pójdzie w stronę dodania kolejnego urlopu rodzicielskiego, ponieważ rodzi to kolejne koszty dla budżetu i nie tylko. Podejrzewam, że z 32 tygodni urlopu rodzicielskiego 8 tygodni zostanie przeznaczonych dla ojca, natomiast resztę, czyli 24 tygodnie będzie mogła wykorzystać matka. Jednocześnie warto dodać, że obecne polskie przepisy nigdy nie zabraniały korzystać z tych urlopów ojcu dziecka. Jedynie co jest narzucone to wykorzystanie pierwszych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego na regenerację przez matkę. Tym samym unijna dyrektywa może okazać się mniej korzystna – komentuje Sonia Sosnowska.

Urlop wychowawczy

Oprócz macierzyńskiego i rodzicielskiego rodzice mogą skorzystać także z urlopu wychowawczego. Wynosi on 36 miesięcy i może być podzielony na pięć części. Urlop wychowawczy przysługuje obojgu rodzicom do ukończenia 6. roku życia dziecka i jest bezpłatny. Unijna dyrektywa work-life-balance nie przewiduje zmian w zakresie wychowawczego.

Urlop opiekuńczy

Natomiast wdrożenie unijnej dyrektywy work-life-balance zakłada zmiany w urlopie opiekuńczym. Obecnie, zgodnie z zapisami Kodeksu pracy "pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia". Co ważne, jeżeli w danym roku kalendarzowym dni urlopu opiekuńczego nie zostaną wykorzystane to przepadają - nie zostają przeniesione na kolejny rok.

Zmiany w urlopie opiekuńczym od 2022 r.

Natomiast po wejściu w życie dyrektywy liczba dni tzw. opieki nad dzieckiem będzie wyższa. Według nowych przepisów urlop opiekuńczego zostanie zwiększony do 5 dni roboczych. Dyrektywa rozszerza także zakres osób, które mogą z niego skorzystać. Aktualnie, w świetle obowiązujących przepisów do dwóch dni wolnych mają prawo rodzice dziecka. Ustalają oni między sobą podział. Nowe prawo zakłada, że z urlopu skorzystają także inni członkowie zamieszkujący w tym samym gospodarstwie domowym. Jednocześnie pojawiają się wątpliwości, czy zalecenia z dyrektywy nie funkcjonują już w polskim systemie.

Zmiana dotyczy urlopu opiekuńczego, który można porównać do naszej tzw. opieki nad dzieckiem z art. 188 Kodeksu pracy. W takim przypadku czas urlopu zostałby wydłużony do 5 dni.

Urlop ojcowski

Kolejnym urlopem na dziecko jest tzw. urlop ojcowski. Przysługuje on ubezpieczonemu ojcu dziecka na okres dwóch tygodni. Z urlopu ojcowskiego można skorzystać do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia, maksymalnie w dwóch częściach, po tydzień każda. W tym samym czasie matka dziecka może przebywać na urlopie macierzyńskim, a ojciec dziecka na urlopie ojcowskim.